Đại hội Thể thao toàn quốc: Đến hẹn lại … chạy đua với thời gian

Nước đến chân mới nhảy

Năm 2022, cho đến đầu tháng 7, Đề án tổ chức Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ IX năm 2022 vẫn chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Lúc đó, theo dự kiến, chỉ còn chưa đầy nửa năm là đến ngày khai mạc Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ IX. Điều này khiến các đơn vị tham dự Đại hội “ra đứng, vào trông” dù trước đó, qua nhiều kênh thông tin cũng nắm được cơ bản số môn và nội dung thi đấu của Đại hội. Năm đó, cũng phải đến cuối tháng 8 thì Đề án tổ chức Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ IX năm 2022 rồi Điều lệ khung Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ IX năm 2022 mới được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành.

Việc chậm muộn như vậy đương nhiên ảnh hưởng đến chất lượng chuyên môn của Đại hội, không bảo đảm quỹ thời gian cần thiết để các đơn vị chuẩn bị một cách đầy đủ.

Ngay sau kỳ Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ IX năm 2022, nhiều ý kiến đã cho rằng các cơ quan chức năng đóng vai trò chính trong việc xây dựng và ban hành Đề án tổ chức, Điều lệ khung Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ X năm 2026 cần sớm hoàn thành phần việc này ngay trong năm 2023. Để qua đó, các đơn vị có đủ quỹ thời gian chuẩn bị cho cũng như có định hướng đầu tư cụ thể cho các môn thể thao thành tích cao. Và việc sớm ban hành Đề án, Điều lệ khung trên cũng sẽ thể hiện cách làm việc chuyên nghiệp, tầm nhìn của những đơn vị liên quan.

Tuy nhiên, cho đến lúc này, khi còn hơn 1 năm là đến thời gian tổ chức khai mạc Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ X năm 2026, Đề án tổ chức Đại hội vẫn đang trong quá trình xây dựng và đương nhiên là khi chưa có Đề án thì chưa thể có Điều lệ khung. Thực tế, từ cách đây gần 1 năm, việc xây dựng Đề án tổ chức Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ X năm 2026 đã được khởi động và bộ phận chuyên môn ở Cục TDTT Việt Nam (trước đây gọi là Cục TDTT) được giao trách nhiệm cụ thể cũng đã hoàn thành. Nhưng vì nhiều lý do nên đến lúc này Đề án tổ chức Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ X năm 2026 vẫn đang… chạy đua với thời gian.

Vấn đề đang được quan tâm lúc này chính là số môn thi đấu Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ X năm 2026. Hồi cuối tháng 3-2025, tại Hội thảo góp ý xây dựng Chương trình phát triển các môn thể thao trọng điểm tham dự các kỳ Olympic và ASIAD giai đoạn 2026-2046, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục TDTT Vương Bích Thắng đã đề xuất các nhà quản lý cần có cách tiếp cận khác về số môn thi đấu tại Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ X năm 2026 cũng như các kỳ Đại hội Thể thao toàn quốc sau này. Ông Vương Bích Thắng nhấn mạnh về một trong những lý do khiến nhiều năm qua, các địa phương phân tán nguồn lực, không thể tập trung hoàn toàn cho các môn trong chương trình thi đấu Olympic, ASIAD theo định hướng của ngành Thể thao chính là phải chạy theo chương trình thi đấu của Đại hội Thể thao toàn quốc. Nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục TDTT Vương Bích Thắng cũng cho rằng, ngay ở kỳ Đại hội Thể thao toàn quốc năm 2026, cần rút kinh nghiệm từ những kỳ Đại hội trước để điều chỉnh số môn thi đấu theo hướng tập trung vào các môn Olympic, ASIAD. Từ định hướng rõ ràng này, các địa phương có hướng thực hiện, qua đó gia tăng nguồn lực để chung tay cùng cấp Trung ương triển khai Chương trình phát triển các môn thể thao trọng điểm tham dự các kỳ Olympic và ASIAD giai đoạn 2026-2046 khi chương trình này được phê duyệt.

Không ngẫu nhiên khi ông Vương Bích Thắng đưa ra thực tế này. Dễ thấy là chương trình thi đấu của Đại hội Thể thao toàn quốc thời gian qua cũng khá mâu thuẫn với định hướng từ Trung ương, đặc biệt bắt đầu từ năm 2018. Năm đó, tên Đại hội đã được đổi từ Đại hội Thể dục thể thao toàn quốc thành Đại hội Thể thao toàn quốc. Việc bỏ chữ “thể dục” so với tên gọi trước cũng khẳng định rõ tính chất thiên về thể thao thành tích cao của Đại hội.

Không để ưu tư bởi chuyện nhanh, chậm

Thực tế, câu chuyện nhanh, chậm trong tổ chức Đại hội Thể thao toàn quốc cũng một phần liên quan đến số môn trong chương trình thi đấu. Câu chuyện giờ nằm ở định hướng của các nhà quản lý thể thao.

Tuy nhiên, số môn thi đấu của Đại hội Thể thao toàn quốc ngày càng nhiều, trong đó có nhiều môn không thuộc chương trình thi đấu của Olympic, ASIAD, thậm chí là SEA Games hoặc xuất hiện không thường xuyên ở SEA Games… Không kể số bộ huy chương tại Đại hội Thể thao toàn quốc của những môn ngoài Olympic, ASIAD, hoặc xuất hiện ở SEA Games theo diện “quả tắc, quả bụp”, hoặc chưa từng xuất hiện ở SEA Games cũng khá nhiều. Điều đó khiến nhiều địa phương dồn kinh phí đầu tư cho những môn diện này để lo thành tích tại Đại hội thay vì theo định hướng chung của ngành Thể thao là các môn Olympic, ASIAD.

Như tại Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ VIII năm 2018 tổ chức 36 môn, 743 nội dung thi đấu. Đến Đại hội thể thao toàn quốc lần thứ IX năm 2022 đã lập “kỷ lục” khi tổ chức tới 941 nội dung ở 43 môn thi trong đó có vật dân tộc, lân sư rồng, võ cổ truyền, đẩy gậy, kéo co…

Kinh nghiệm của thể thao Trung Quốc hoàn toàn có thể để các nhà quản lý thể thao Việt Nam tham khảo. Tại Đại hội thể thao toàn quốc của Trung Quốc, ngoài các môn thành tích cao, thường là 35 môn trở xuống trong chương trình thi đấu của Olympic, ASIAD còn có hẳn một mảng về thể thao phong trào. Đây cũng là gợi ý để các nhà quản lý thể thao Việt Nam có thể giải quyết câu chuyện những môn thể thao phong trào trộn lẫn các môn thể thao thành tích cao trong chương trình Đại hội thể thao toàn quốc gần đây.

Gần đây, trong cuộc trao đổi với lãnh đạo thể thao Hà Nội, đơn vị lá cờ đầu cả nước về thể thao thành tích cao, đại diện đơn vị cũng cho hay rằng vẫn đang chờ Điều lệ khung của Đại hội Thể thao toàn quốc năm 2026. Trong khi chờ, các bộ môn của Trung tâm vẫn phải trong tâm thế đón đầu, cố gắng nắm bắt thông tin để không bị động đến mức tối đa.

Bên cạnh Hà Nội, một số đơn vị khác cũng mong Đại hội Thể thao toàn quốc năm 2026 sẽ chỉ gồm những môn thể thao trong chương trình thi đấu của Olympic, ASIAD, các môn thường xuất hiện ở SEA Games. Ngoài ra, số nội dung thi đấu những môn trên cũng bám sát các sân chơi trên và có độ mở nhất định để khuyến khích, thúc đẩy các địa phương đầu tư cho thể thao thành tích cao. Còn những môn thể thao không trong chương trình thi đấu của Olympic, ASIAD, SEA Games hoặc xuất hiện không thường xuyên ở SEA Games thì nên chuyển về một sân chơi toàn quốc khác.

Quan trọng nhất là sự tách bạch rõ ràng trong xây dựng chương trình thi đấu của Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ X năm 2026 để bảo đảm đúng tiêu chí thiên về thể thao thành tích cao đặt ra cho sân chơi này.

Có như vậy, tiến độ xây dựng và hoàn thiện Đề án tổ chức Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ X năm 2026 cũng như Điều lệ khung của Đại hội mới sớm hoàn thành. Từ đó để các đơn vị nắm bắt, triển khai thay vì cứ trông ngóng như hiện nay và có định hướng để đầu tư cho thể thao thành tích cao.